Welke milieudoelstellingen nastreven?
Ecologisch bouwen bestrijkt de volledige levenscyclus van een bouw- of renovatieproject. In elke fase wordt gestreefd naar het gebruik van milieuvriendelijke materialen en processen.
Dit begint met de selectie van materialen, houdt rekening met de ligging en oriëntatie van de site, het klimaat en de bebouwingsdichtheid, en omvat de beperking van geluid- en stofhinder, de strijd tegen bodemverharding en de bescherming van de biodiversiteit.
Eco-wonen leidt zo tot een duurzame en zuinige aanpak op meerdere vlakken: thermische en akoestische isolatie, matig water- en energieverbruik, gebouwen met een positieve energiebalans (wind, biomassa, geothermie, zonnepanelen), beperking van afval, optimalisatie van onderhoud en recyclage …
Welke ecologische materialen gebruiken?
Milieuvriendelijke materialen vormen een van de fundamenten van eco-wonen. Hun keuze gebeurt op basis van hun levenscyclus ofwel de "grijze energie" die nodig is voor winning, productie, transport, plaatsing, onderhoud en recyclage.
- Hout uit duurzaam beheerde bossen wordt gebruikt voor gevelbekleding maar ook als draagstructuur. Het is veel isolerender dan beton (dat bovendien veel CO₂ uitstoot bij productie).
- Gerecycleerd aluminium bevat minstens 50 % herbruikbare componenten zonder kwaliteitsverlies. Licht en sterk, weerkaatst het zonlicht, beperkt warmteverlies in de winter en houdt beter frisheid vast in de zomer.
- Plantaardige vezels zoals hennep worden gebruikt voor bekistingsplaten; kurk, licht, waterafstotend en rotvrij, dient voor akoestische isolatieplaten.
- Cellulosewatten, gemaakt van oud papier, hebben een sterk isolerend vermogen.
- Schapenwol, recycleerbaar en absorberend, is nuttig in vochtige gebieden.
Hoe de energie-efficiëntie van gebouwen optimaliseren?
De vermindering van de koolstofvoetafdruk houdt in dat de uitstoot van broeikasgassen tijdens de hele levenscyclus wordt beperkt. Twee luiken zijn daarbij cruciaal:
- Passieve efficiëntie: optimale oriëntatie van het gebouw volgens terrein en klimaat, bescherming tegen overmatige zonnestraling, thermische isolatie van gevels, daken, schrijnwerk en scheidingswanden.
- Actieve efficiëntie: energiezuinige systemen voor verwarming, ventilatie en airconditioning, slimme sturing van verlichting en verwarming volgens gebruik, tijdstip en aanwezigheid.
Grote energiebesparingen kunnen bovendien worden gerealiseerd door de modernisering van liften en roltrappen. Automatische deuren spelen eveneens een belangrijke rol in eco-efficiëntie: ze houden koude of warme lucht buiten en beperken zo de verwarmings- en koelingskosten aanzienlijk.
Hoe het gebouw in zijn omgeving integreren?
Opdrachtgevers kunnen beroep doen op referentiekaders, normen en certificeringen om te verzekeren dat het gebouw voldoet aan de criteria van hoge milieukwaliteit (HQE).
Naast oriëntatie en indeling van de ruimtes dragen ook andere factoren bij aan de integratie in de omgeving: vergroening van de directe omgeving en van de gebouwen zelf, daktuinen, en zelfs stadslandbouw op de daken.
Zo draagt ecologisch bouwen bij aan de biodiversiteit en verhoogt het de leefbaarheid van dichtbebouwde wijken.
Hoe energie besparen in gebouwen?
- Dubbele ventilatie met warmteterugwinning (VMC) vermindert warmteverlies, filtert polluenten en verlaagt de verwarmingskosten met 15 %.
- Lucht-water-warmtepompen voorzien warm water en verwarming, met minder elektriciteitsverbruik: de verwarmingskosten dalen met factor 2 à 3. In combinatie zijn pelletketels mogelijk.
- LED-verlichting verbruikt tien keer minder elektriciteit dan klassieke lampen.
- Zonnepanelen benutten hernieuwbare energie, afhankelijk van optimale zoninstraling en oriëntatie.
- Aérovoltaïsche technologie recupereert bovendien de warmte van de panelen en zorgt voor extra koeling en ventilatie.
Hoe waterbronnen beheren?
Door dalende neerslag en lagere grond- en oppervlaktewaterstanden moet watergebruik zuiniger worden.
Mogelijke oplossingen zijn waterbesparende kranen en douches, regenwateropvangsystemen voor sanitair, onderhoud en irrigatie, en zelfs de regeneratie van afvalwater.
Hoe duurzame praktijken bevorderen?
Alle actoren – aannemers, ontwerpers en opdrachtgevers – beïnvloeden de hele sector. Ecologisch bouwen betekent ook energie- en warmtenetten, parkeer- en groenvoorzieningen of diensten op wijkniveau delen.
Daarnaast biedt het kansen om te focussen op renovatie, herbestemming en ophoging van bestaande gebouwen, om de uitstoot van oudere gebouwen te verminderen en bodemverharding te beperken.
Steden zullen zich in de toekomst meer verticaal moeten ontwikkelen, met meer groen voor levenskwaliteit, esthetiek en verkoeling dankzij de verdamping van bomen en planten.